Sóng thần là một trong những hiện tượng thiên nhiên mạnh mẽ và gây ra thiệt hại nghiêm trọng đối với các khu vực ven biển. Nhưng tại sao lại có sóng thần? Cùng nhà khoa học tìm hiểu nguyên nhân hình thành sóng thần qua bài viết dưới đây.
1.Tại sao lại có sóng thần? Nguyên nhân hình thành sóng thần
Sóng thần, hay còn gọi là sóng biển khổng lồ, thường xuất hiện khi có sự dịch chuyển đột ngột và mạnh mẽ của một khối nước khổng lồ trong đại dương. Để hiểu rõ hơn về nguyên nhân của sóng thần, ta cần tìm hiểu những yếu tố cơ bản sau:
Động đất dưới biển
- Nguyên nhân chính gây ra sóng thần là động đất dưới đáy đại dương. Khi các mảng kiến tạo của Trái Đất di chuyển và va chạm với nhau, đặc biệt là ở các vùng đứt gãy dưới biển, có thể gây ra một đợt rung chuyển mạnh mẽ.
- Điều này làm dịch chuyển một lượng lớn nước ở bề mặt đại dương lên, tạo ra những sóng lớn. Sóng thần thường xảy ra khi có sự chuyển động đột ngột của lớp đáy đại dương, khiến nước bị đẩy lên cao và tạo thành các sóng lớn di chuyển với tốc độ rất nhanh.
Núi lửa phun trào
- Núi lửa dưới biển có thể là nguyên nhân gây ra sóng thần. Khi một núi lửa phun trào mạnh, nước biển có thể bị đẩy ra ngoài, tạo thành những sóng lớn.
- Những đợt phun trào này có thể gây ra sự dịch chuyển nhanh chóng của các khối nước xung quanh, dẫn đến sóng thần.
Sụp lở đáy biển – tại sao lại có sóng thần
- Sự sụp lở của các mảng đáy đại dương, đặc biệt là ở các khu vực có địa hình dốc, có thể tạo ra sóng thần.
- Khi các mảng đáy biển lớn sụp xuống một cách đột ngột, khối lượng nước bị xáo trộn và tạo thành những sóng thần.
Tại sao lại có sóng thần? Va chạm thiên thạch
- Mặc dù hiếm gặp, nhưng khi một thiên thạch khổng lồ va vào đại dương với tốc độ cực cao, nó có thể gây ra sóng thần.
- Sự va chạm này sẽ tạo ra một sóng lớn khi một lượng lớn nước bị đẩy ra ngoài, giống như các hiện tượng trên mặt đất nhưng với cường độ mạnh mẽ hơn.
2. Đặc điểm của sóng thần
- Sóng thần có thể di chuyển với tốc độ rất nhanh: Sóng thần có thể di chuyển với tốc độ lên tới 800 km/h, nhanh hơn cả tốc độ của một máy bay thương mại. Điều này khiến cho chúng có thể tiếp cận bờ biển trong một khoảng thời gian rất ngắn sau khi xảy ra sự kiện gây ra sóng thần.
- Sóng thần có thể không cao khi bắt đầu: Khi sóng thần bắt đầu từ nơi gây ra (thường là đáy đại dương), chúng không quá cao, chỉ khoảng 30 cm. Tuy nhiên, khi sóng di chuyển vào các vùng nước nông, sóng sẽ tăng chiều cao một cách đáng kể và có thể cao đến hàng chục mét khi đổ bộ vào bờ.
- Sóng thần có thể có nhiều đợt: Một trong những đặc điểm đáng chú ý của sóng thần là chúng không chỉ xảy ra một lần mà có thể là một chuỗi các sóng. Những đợt sóng này có thể xảy ra trong vài phút, vài giờ sau khi đợt sóng đầu tiên đổ bộ, làm cho việc cứu hộ trở nên rất khó khăn.
3. Các khu vực dễ bị tổn thương bởi sóng thần
Sóng thần thường xảy ra ở các khu vực ven biển, đặc biệt là các khu vực gần các đứt gãy kiến tạo và hoạt động núi lửa mạnh. Các khu vực có nguy cơ cao xảy ra sóng thần bao gồm:
- Vành đai lửa Thái Bình Dương: Các khu vực xung quanh Thái Bình Dương, bao gồm Nhật Bản, Indonesia, Philippines, và các quốc gia ven biển của Bắc và Nam Mỹ, là nơi có tần suất động đất và núi lửa rất cao, do đó có nguy cơ xảy ra sóng thần lớn.
- Địa Trung Hải: Những khu vực như Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ cũng có nguy cơ xảy ra sóng thần do hoạt động địa chất mạnh mẽ.
- Ấn Độ Dương: Các khu vực ven biển của Ấn Độ Dương, đặc biệt là Indonesia và Sri Lanka, cũng dễ bị ảnh hưởng bởi sóng thần.
4. Cách bảo vệ khi sóng thần xảy ra
Dù có thể dự đoán được sóng thần trong một số trường hợp, nhưng sóng thần vẫn là một hiện tượng khó lường và gây nhiều thiệt hại. Các biện pháp bảo vệ khi sóng thần xảy ra bao gồm:
Xem thêm: Chỉ ra những cơn sóng thần kinh hoàng lớn nhất thế giới
Xem thêm: Tìm hiểu về ngọn núi cao nhất hệ mặt trời Olympus Mons
- Di chuyển lên cao: Nếu sống ở các khu vực ven biển, cần phải biết và thực hành các kế hoạch di chuyển lên những khu vực cao hơn khi có cảnh báo sóng thần.
- Cảnh giác với các dấu hiệu cảnh báo: Các dấu hiệu như sự thay đổi mạnh mẽ của mực nước biển hoặc rung chuyển mạnh có thể là dấu hiệu của sóng thần sắp xảy ra.
- Cập nhật thông tin: Theo dõi các bản tin và cảnh báo từ các cơ quan chức năng để có thể hành động kịp thời.
Việc hiểu rõ nguyên nhân và đặc điểm của sóng thần giúp cộng đồng có sự chuẩn bị và ứng phó kịp thời. Mặc dù không thể hoàn toàn tránh khỏi sóng thần, nhưng bằng cách cải thiện hệ thống cảnh báo sớm và chuẩn bị kỹ lưỡng, chúng ta có thể giảm thiểu thiệt hại do thiên tai này gây ra
